Το Ξύλο και τα χαρακτηριστικά του
Τα είδη ξυλείας:
Τα προϊόντα του ξύλου χωρίζονται σε 2 κατηγορίες: Την πριστή ξυλεία (πρωτογενή και δευτερογενή)και την βιομηχανική ξυλεία (κόντρα - πλακέ, νοβοπάν, MDF κλπ).
Η παραγωγή των ξύλων, ξεκινάει από το δάσος είτε ως αυτοφυή, είτε φυτεύονται ώστε να αναπαραχθεί το δάσος και να αποκατασταθεί η φυσική ισορροπία μετά την υλοτόμηση.
Στις μεγαλύτερες παραγωγικές χώρες ξύλου όπως στην Αμερική, η αναφύτευση των δέντρων εμφανίζει μεγαλύτερο ρυθμό σε σχέση με την υλοτόμηση, με αποτέλεσμα να υπάρχουν κατά 70% περισσότερα δάση ,απ' ότι πριν από 40 χρόνια.
Στη Σουηδία και στην Φινλανδία, όπου εμφανίζονται ως μεγαλύτερες χώρες παραγωγής ξυλείας στην Δυτική Ευρώπη, η ανάπτυξη των δασών έχει ρυθμό 10% μεγαλύτερο του ρυθμού υλοτόμησης, με κύκλο ζωής του εμπορικού ξύλου τα 70 - 120 χρόνια.
Στην Ελλάδα τα πράγματα δεν έχουν ανάλογη εξέλιξη καθώς η διαχείριση των δασών δεν γίνεται με ορθολογικό τρόπο. Απτό παράδειγμα αποτελεί η καταστροφή των δασών του Αγίου Όρους και του Άθωνα καθώς και σημαντικών τμημάτων της Ροδόπης, ενώ γενικότερα υπάρχει έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης.
Παρότι λοιπόν η ορθολογική εμπορική εκμετάλλευση του ξύλου προϋποθέτει την αναπαραγωγή μεγαλύτερου αριθμού δέντρων, σε σχέση με αυτά που υλοτομούνται, έτσι ώστε να διατηρείται η ισορροπία της φύσης και η περαιτέρω ανάπτυξη του δάσους, δυστυχώς στη χώρα μας δεν υπάρχει καμία μέριμνα με ελάχιστες εξαιρέσεις, γι αυτό οι έχοντες παρεμβατικό χαρακτήρα οφείλουν να συμβάλλουν και να δραστηριοποιηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Διαδικασία κοπής των δέντρων
Τα δέντρα κόβονται από τους υλοτόμους, ακολουθεί ο αερισμός και η ξήρανση, η οποία γίνεται είτε με φυσικό - τρόπο (που διαρκεί μέχρι και 4 χρόνια), είτε τεχνητά (σε ξηραντήρια), με χρόνο ξήρανσης 7 έως 10 ημέρες.
Οι κορυφές των δέντρων χρησιμοποιούνται για καυσόξυλα, το τμήμα κάτω από την κορυφή χρησιμοποιείται για την παραγωγή κυτταρίνης και κόντρα - πλακέ. Τα δε μεσαία και τα κατώτερα μέρη του κορμού, είναι αυτά που μπορούν να κοπούν σε καδρόνια σανίδες και πήχεις , για περαιτέρω επεξεργασία.
Ανάλογα με το είδος του δέντρου, το τμήμα του κορμού και το σκοπό για τον οποίον προορίζεται το υλικό, εφαρμόζονται διάφορες μέθοδοι κοπής. Παρατηρώντας την κυκλική, εγκάρσια τομή ενός κορμού, βλέπουμε εξωτερικά το φλοιό, στο κέντρο την λεγόμενη καρδιά ή ψίχα και ενδιάμεσα τους δακτυλίους που φανερώνουν την ηλικία του δέντρου(κάθε δακτύλιος ένα έτος ζωής)
1. Τα Ελληνικά ξύλα είναι: Έλατο, Πεύκο, Οξιά, Ελιά, Καρυδιά, Καστανιά
Τα τέσσερα πρώτα είδη χρησιμοποιούνται κυρίως για καυσόξυλα, ωστόσο η μαύρη Πεύκη (Pinus Nigra) που φύεται στην Πίνδο είναι μαλακό ξύλο κατάλληλο για την επιπλοποιία.
Η Ελληνική καρυδιά είναι ένα σπάνιο πανάκριβο ξύλο και χαρακτηριστική ιδιότητα της ελληνικής καρυδιάς είναι ότι δεν προκαλεί φτάρνισμα κατά την επεξεργασία της, όπως η Ευρωπαϊκή και η Αμερικάνικη.
Καστανιά - Horse Chestnut (Aesculus Hippocastanum)
Η καστανιά είναι αυτοφυής στην Ελλάδα και συναντάται σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Χρησιμοποιείται για σκιά ή σαν διακοσμητικό. Το ξύλο της έχει λευκό χρώμα ή κιτρινωπό, μοιάζει με την ιτιά ή τη λεύκα, αλλά δεν έχει ιδιαίτερη εμπορική εκμετάλλευση, η ταχύτατη όμως ανάπτυξή της την κάνει χρήσιμη για πολτοποίηση χαρτομάζας.
Ξηραίνεται γρήγορα ,έχει καθαρό όμορφο φινίρισμα και κολλιέται εύκολα, χαρακτηριστικό είναι ότι προσβάλλεται από μύκητες και έντομα και δέχεται συντηρητικά προστασίας.
Σε περιοχές όπου είναι αυτοφυής και υπάρχουν μεγάλες φυτείες καστανιάς, χρησιμοποιείται σαν βασικό ξύλο για έπιπλα, πόρτες, παράθυρα, σαν οικοδομικό υλικό π.χ. για στέγες και για την κατασκευή βαρελιών για τυρί, κρασί κλπ.
2. Ευρωπαϊκά ξύλα: Οξιά - Δρυς - Καρυδιά - Σουηδικό Πεύκο - Έλατο
Οξιά - Beech European (Fagus Sylvatica)
Η Οξιά φύεται στην Κεντρική και την Δυτική Ευρώπη κυρίως στη Ρουμανία και τη Σερβία από όπου και η ονομασία προέλευσης της. Το φυσικό της χρώμα είναι λευκό αλλά κοκκινίζει καθώς φουρνίζεται απλή εμφάνιση και είναι συνήθως ισόβενη με μια λεπτή και ομοιόμορφη υφή. Έχει λευκό φυσικό χρώμα αλλά φουρνίζεται για να κοκκινίσει. Ξηραίνεται αρκετά γρήγορα αλλά μπορεί να ανοίγει και να φυραίνει. Όταν είναι ξεραμένη η οξιά θεωρείται ανώτερη από τη δρυ σε δύναμη καμπύλωσης, σε σκληρότητα και σε αντίσταση στην κρούση και το σκίσιμο. Δέχεται εύκολα συντηρητικά, κολλιέται αποτελεσματικά και σκουραίνει με χρωστικά για να μοιάζει σε δρυ, μαόνι, ή καρυδιά.
Είναι το ξύλο με την μεγαλύτερη χρήση στη βιομηχανία επίπλων και για πάτωμα. Σαν καπλαμάς χρησιμοποιείται για κατασκευή κοντραπλακέ και για κατασκευή ντουλαπιών, γραφείων, πάγκων κλπ.
Δρυς Οακ - (Quercus Robur & Quercus Petraea)
Φύεται στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη κυρίως στη Γαλλία, Πολωνία, κλπ. Έχει ωραία εμφάνιση γι αυτό είναι περιζήτητη για την κατασκευή επίπλων, παρκέτων, καθώς και για την κατασκευή βαρελιών που χρησιμοποιούνται για ουίσκι , κρασί κ.λ.π.
Στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη του δένδρου αυτού λόγω της εκτεταμένης και αλόγιστης υλοτόμησής του.
Ξηραίνεται δύσκολα και στη φυσική ξήρανση του εσωτερικού των χοντρών κομματιών μπορεί να παραμείνει υγρή για πολλά χρόνια. Η τεχνική ξήρανση πρέπει να είναι αργή και προσεκτική. Έχει την ιδιότητα να οξειδώνει τα μέταλλα, ειδικά το σίδηρο και το χάλυβα. Γι' αυτό στις ενώσεις στα εξαρτήματα των κατασκευών πρέπει να χρησιμοποιούνται μη σιδηρούχα προϊόντα (non-ferrous metals) και γενικά χρησιμοποιείται σαν μέτρο σύγκρισης των υπόλοιπων ξύλων.
Η δρυς είναι συνώνυμη με τη δύναμη, τη σταθερότητα και την αντοχή. Δουλεύεται εύκολα και δίνει ένα πολύ ωραίο φινίρισμα. Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία επίπλων και στη βιομηχανία παρκέτων, καθώς και στη βαρελοποιία. Χρησιμοποιείται επίσης για κατασκευή κόντρα - πλακέ και διακοσμητικό καπλαμά.
Σουηδικό Πεύκο Κόκκινο - Redwood-Pine (Pinus Sulvestris)
Το Σουηδικό ι πεύκο φύεται στη Β. Ευρώπη και ειδικότερα στη Σουηδία, Φινλανδία, Ρωσία, Βαλτικές χώρες κλπ. Στη Νορβηγία τη Φινλανδία, τη Σουηδία και Ρωσία προφυλάσσουν τις πεδιάδες όπου φύεται στο Σουηδικό Πεύκο, από τους παγωμένους βόρειους ανέμους. Είναι συνήθως ισόβενο εκτός από την περιοχή των ρόζων. Ξηραίνεται γρήγορα, χωρίς να φυραίνει. Η αντοχή του ξύλου εξαρτάται από την παρουσία ρόζων και άλλων φυσικών ελαττωμάτων τα οποία συνυπολογίζονται στην ταξινόμηση του ξύλου για οικοδομικές εφαρμογές.
Η καρδιά παρουσιάζει σχετική αντίσταση στον εμβαπτισμό με συντηρητικά. Το πεύκο και το έλατο ταξινομούνται σε 6 κατηγορίες ανάλογα με τον αριθμό και το μέγεθος των ρόζων τους. Οι πρώτες 4 δεν ξεχωρίζονται σε ιδιαίτερες κατηγορίες, λέγονται αδιάλεκτες και πωλούνται μαζί. Οι κατηγορίες 5 και 6 είναι κατώτερες. Η κατηγορία 6 σπανίως εισάγεται στην Ελλάδα. Επεξεργάζεται , καρφώνεται και βερνικώνεται εύκολα, κολλιέται επίσης εύκολα, δίνοντας ωραίο φινίρισμα. Είναι σχετικά φτηνό, χρησιμοποιείται ευκολοδούλευτο και διαθέσιμο σε μεγάλη ποικιλία διατομών και μεγεθών, το πεύκο αποτελεί το βασικό ξύλο στη ξυλουργική, την επιπλοποιία κατασκευή σκελετών, κιβωτίων και γενικότερης. Πολτοποιείται δε για παραγωγή χαρτιού.
Έλατο ή λευκή ξυλεία - Whitewood & Spruce (Picea Abies)
Φύεται σε μεγάλες εκτάσεις κυρίως στις Σκανδιναβικές χώρες, Σουηδία, Φινλανδία , Ρωσία Γιουγκοσλαβία, Ρουμανία αλλά και στη Βουλγαρία.
Έχει σχεδόν λευκό χρώμα, χωρίς εμφανή διαφορά από το σομφό στην καρδιά. Οι ρόζοι του είναι ακανόνιστα διασκορπισμένοι. Ξηραίνεται γρήγορα και καλά και κάτω από διαφορετικές συνθήκες υγρασίας. Θεωρείται πιο σταθερό από το πεύκο. Όσον αφορά στις μηχανικές ιδιότητες είναι ελαφρά κατώτερο από το πεύκο αλλά από στατική άποψη κατατάσσεται στην ίδια κατηγορία με το πεύκο. Έχει μικρότερη αντίσταση στο σάπισμα από το πεύκο και επιπλέον είναι δυσκολότερο στο να εμποτιστεί με συντηρητικά..
Κολλιέται εύκολα και βάφεται και βερνικώνεται καλά, επειδή έχει μικρότερη αντίσταση στο σάπισμα και αντιδρά στον εμποτισμό με συντηρητικά δεν θεωρείται ιδανικό για εξωτερική χρήση, συχνά όμως προτιμάται από το πεύκο για εσωτερικές ξυλουργικές εργασίες. Χρησιμοποιείται στις ίδιες εφαρμογές όπως και το πεύκο. Λόγω της καθαρής εμφάνισης του και της έλλειψης οσμών, είναι δε βασικό ξύλο για την παραγωγή χαρτοπολτού.
3. Αμερικάνικα ξύλα
Πιτσπαϊν - Pitch Pine (Pinus Palustris)
Φύεται στη Δυτική Αμερική κι έχει χρώμα πορτοκαλί έως κόκκινο καφέ και είναι ρητινώδες. Το πιτς πάϊν είναι γενικά δυνατότερο και βαρύτερο από τα υπόλοιπα εν χρήσει μαλακά ξύλα. Ξηραίνεται αρκετά αργά και έχει την τάση να σκίζεται. Φυραίνει πολύ, αλλά σαν ξύλο είναι γνωστό για την σταθερότητά του, όταν έχει ξηρανθεί με σωστή διαδικασία και κατατάσσεται στην ίδια κατηγορία με το όρεγκον πάϊν και το άγριο πεύκο.
Δουλεύεται αρκετά δύσκολα και το ξηραμένο σωστά ξύλο δίνει λεία επιφάνεια αν και το ρετσίνι δημιουργεί προβλήματα. Καρφώνεται βιδώνεται και κολλιέται καλά και δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα με βερνίκια στο τελικό του φινίρισμα.
Το "πιτς πάϊν" χρησιμοποιείται κατεξοχήν στις οικοδομικές κατασκευές. Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες χρησιμοποιούνται για χαρτοπολτό.. Στη χώρα μας χρησιμοποιείται για (κουφώματα) στην επιπλοποιία και για ελαφρά πατώματα.
Ορεγγκον Πάϊν - Douglas Fir (Pseudotsuga Menziesll)
Φύεται στις ΗΠΑ και τον Καναδά. Καλλιεργείται επίσης στο Ην. Βασίλειο, Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Όπου είναι αυτοφυές μεγαλώνει σε ύψος έως και 50μ. και με πάχος κορμού έως 1,5
Πολλές φορές δεν έχει καθόλου κλαδιά έως ύψος 30μ. . Εξάγεται υπό μορφή αρίστης ξυλεία και κόντρα πλακέ. Έχει χρώμα που ποικίλλει από κίτρινο καφέ έως ανοιχτό κόκκινο καφέ, με ίσα νερά που μερικές φορές είναι κυματοειδή ή σπιράλ.), είναι ρητινώδες, ξηραίνεται γρήγορα χωρίς παραμορφώσεις ή σκισίματα, αλλά οι ρόζοι έχουν την τάση να ανοίγουν.
Δουλεύεται πιο δύσκολα από τα άλλα εμπορικά μαλακά ξύλα και οι σκληροί ρόζοι μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα, βιδώνεται και κολλιέται εύκολα. Σκουραίνει εύκολα με χρωστικές και δίνει πολύ όμορφο φινίρισμα.
ΤοΌρεγκον Πάϊν έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό του τη δύναμη του και τη διάθεση του σε μεγάλες διαστάσεις. για. Χρησιμοποιείται στην ξυλουργική για εσωτερικές και εξωτερικές κατασκευές, πασσάλους, βαριές οικοδομικές κατασκευές , για δοκάρια σε στέγες και στη βαρελοποιία.
Ιρόκο (Chlorophora Excelsa και C. Regia).
Το Ιρόκο φύεται σε όλη την Αφρικανική ήπειρο. Φρεσκοκομμένο έχει ανοικτό κίτρινο χρώμα έως ανοικτό καφέ αλλά γρήγορα σκουραίνει σε καφέ. Εκτεθειμένο σε εξωτερικές συνθήκες, σε χρήση σαν κατάστρωμα πλοίου ή έπιπλα κήπου, το χρώμα του ξανοίγει. Ξεραίνεται αρκετά γρήγορα και έχει μεγάλη αντοχή στους μύκητες και τα έντομα. Δεν εμποτίζεται αποτελεσματικά από συντηρητικά.
Παρουσιάζει μικρή δυσκολία στην κατεργασία του και καρφώνεται αρκετά εύκολα και μετά από στοκάρισμα η επιφάνειά του βερνικώνεται όμορφα.